L-istudju ta’ riċerka mwet­taq mill-Caritas Mal­ta, li ffoka fuq tliet kategoriji ta’ familji bi dħul baxx, kien xokkanti għall-awtoritajiet, għall-imsieħba soċjali u għas-soċjetà Maltija inġenerali. Jekk xi ħadd kellu xi dubju jekk verament hawnx il-faqar fostna, issa jista’ jneħ­ħih.

L-aġenzija Ewropea tal-is­ta­tistika l-Ewrostat ilha tgħid dan għal dawn l-aħħar tliet snin. Iżda s-sett ta’ indikaturi tekniċi tagħha għall-kejl tal-faqar bħall-ko-effiċjenti GINI, S80/S20 u P90/P10 huma maħ­subin biss għall-esperti. Indikatur ieħor li jiġi rrapportat ta’ spiss, jiġifieri l-persentaġġ tal-popolazzjoni f’riskju tal-faqar, suppost li jinftiehem aħ­jar. Iżda anki hawn insibu nies li jsibuha diffiċli jifhmu s-sinifikat tiegħu, billi jitqie­għed f’termini probabbilistiċi.
Dawn l-indikaturi huma pprovduti bħala għodod essenzjali għal min jifformula l-politika fl-oqsma ekonomiċi u soċjali. Huma maħsubin biex iservu ta’ bażi għat-teħid tad-deċiżjonijiet. Ta’ min jinnota, iżda, li dawn l-indikaturi ekonomiċi, safejn naf jien, qatt ma dehru, kif suppost, fost il-miri ekonomiċi nazzjo­nali ewlenin f’xi diskors tal-Baġit, per eżempju, jew fis-segwitu tiegħu inklużi l-laq­għat tal-MCESD.
Kellha tkun organizzazzjoni bħall-Caritas, immexxija minn direttur rispettat ħafna u t-tim tiegħu, magħrufin għall-attitudni prattika u bla xinxilli fix-xogħol kollu li twet­taq, biex tipproduċi dan l-istudju. It-tim daħal fid-djar tan-nies u ħa nota ta’ dak li ra. Basket bażiku ta’ prodotti essenzjali: l-ikel, l-ilbies, l-akkomodazzjoni, l-edukazzjoni u s-saħħa. Il-basket tneżża’ minn kull spejjeż oħrajn li l-biċċa l-kbira tal-ġenerazzjoni żagħżugħa ma tgħaddix mingħajrhom – mowbajls, l-użu tal-karozza, xi vjaġġ kultant, l-użu tar-roti u l-muturi, xi annimal domestiku fid-dar, qari ta’ magażins, smiegħ tal-mużika, fotografija u l-użu tat-tabib tal-familja. Dawn kollha ġew ESKLUŻI mill-basket parsimonjuż. Kif kien mis­tenni, il-valur ta’ dan il-baġit minimalista ġie inqas minn dak il-valur aktar aċċettat tal-faqar relattiv kif definit bħala dħul ta’ 60% tad-dħul medjan nazzjonali. Ir-riżultat xorta kien impressjonanti, l-aktar għax l-istatistika prodotta ma kinitx xi valur miksub bil-ma­tematika iżda wieħed osservat personalment. Dak il-valur kien jaqbeż il-paga minima nazzjonali permessa mil-liġi. Sorpriża u xokk kbir għal dawk li jifformulaw il-politika soċjali tal-pajjiż u li ġġegħlek tirrifletti fuq dak li qed jiġri f’pajjizna.
L-istudju filfatt jagħmel qabża kbira u jidentifika l-paga minima nazzjonali bħala s-soluzzjoni possibbli għal dan il-predikament assolut ta’ dawk li għandhom impjieg iżda xorta fqar. Naħseb li ħadd mill-qarrejja ma jara xi ħaġa ħazina f’din ir-rakko­mandazzjoni ċara u sempliċi. Wara kollox, jingħad bir-ra­ġun li l-fqar ma jistgħux jis­tennew.

Ħolqa nieqsa
Iżda għal min jifformola l-politika hemm ħolqa ovvja nieqsa. Hemm domandi li jitolbu tweġiba qabel ma tinstab is-soluzzjoni ġusta. Bażika­ment, wieħed irid l-ewwel jifhem liema huma l-kontributuri ewlenin għall-inugwaljan­za fid-dħul u liema essenzjalment huma l-kawża tal-faqar kemm assolut kif ukoll relattiv f’pajjiżna. It-tieni, liema għodod għandu l-Gvern biex inaqqas din l-inugwaljanza u għaliex mhux qed jaħdmu. Jiġifieri fejn u kif qed tfalli s-sistema suppost ekwa li jħaddem il-Gvern.
Trid tibda billi tgħid li,  fin-nuqqas ta’ intervent mill-Gvern, jew fejn il-Gvern qie­għed hemm biss biex jinforza l-liġijiet u jħares l-ordni pubb­lika, il-pagi ġġenerati mis-suq ħieles huma l-kawża ta’ inugwaljanzi kbar bejn l-individwi u l-familji. Huwa għalhekk li s-soċjetà moderna tittollera gvernijiet b’saħħithom b’pote­ri fiskali wesgħin biex jiġbru u jonfqu t-taxxi u li jiddisponu minn riżorsi kbar. Minbarra li jipprovdu oġġetti u servizzi kollettivi, il-gvernijiet madwar id-dinja għandhom l-għan ewlieni li jnaqqsu l-inugwaljanzi fid-dħul. Dawn l-inugwaljanzi huma l-frott ta’ sistema tas-suq li hija effiċjenti ħafna fil-ħolqien tal-ġid iżda mhux daqshekk tajba biex tqassmu.
Bħala dħul, il-Gvern tagħna għandu l-potenzjal li jiġbor €3 biljun kull sena. Nofs dan l-ammont jinġabar permezz ta’ taxxi li jiżdiedu skont id-dħul (income tax u taxxi fuq il-kumpaniji, taxxi fuq il-qligħ kapitali u taxxi fuq il-wirt) għal dawk bi dħul għoli. Taxxi oħra l-Gvern normalment jara li għallinqas ma jkunux rigressivi żżejjed (bħal VAT). L-għan aħħari huwa li d-dħul tal-individwi u l-fa­mil­ji wara li jitħallsu t-taxxi jsir aktar ekwu, b’mod li ħadd ma jsofri faqar assolut, filwaqt dawk fil-faqar relattiv ikunu ftit.
Bħala nefqa, il-Gvern għandu ammont ta’ riżorsi kważi daqs id-dħul li, waqt li huma maħsubin biex jipprovdu s-servizzi pubbliċi bħall-edu­kazzjoni u s-saħħa, jistgħu, b’aġ­ġustamenti għaqlin, jiżgu­raw il-konformità mal-prinċip­ji tal-ekwità. B’mod partikola­ri, hemm programm tan-nef­qa pubblika speċifika, li tammonta għal €750,000, li huwa maħsub biex jindirizza b’mod dirett il-ħtiġijiet soċjali għal familji bit-tfal, il-morda, min ikorri, min hu bla xogħol, fa­milji bi dħul baxx, il-pensjo­nanti u r-romol.

Falliment sistemiku
Għalhekk meta, ġurnata fost l-oħrajn, nistenbħu u nin­dunaw li għandna l-faqar assolut fostna, jew li l-persentaġġ ta’ dawk fil-faqar għal­kemm jaħdmu qed jiżdied, irridu nistaqsu kif u għaliex is-sistema distributtiva ta’ pajjiż­na, li tqum daqstant miljuni kbar, qed tfalli. B’mod parti­kolari, kif programm massiċċ bi dħul ta’ €3 biljun u nefqa ta’ kważi €3 biljun ma jasalx biex jgħin il-familji l-iktar vulnerabbli fis-soċjetà tagħna meta hu l-għan tiegħu li jħarishom. Falliment sistemiku, tħares kif tħares lejh.
Irridu nħarsu wkoll lejn il-prezzijiet tal-oġġetti u s-servizzi fil-basket parsimonjuż tal-fqar u nistaqsu għaliex huma li huma. Il-prezzijiet f’pajjiżna veru huma kompletament liberalizzati? L-awtoritajiet regolatorji li dmirhom hu li jħarsu fuq il-kumpaniji monopolistiċi qed jagħmlu xogħolhom sew? L-iskansa­ment u l-evażjoni tat-taxxi qed ikunu ta’ dannu sinifikanti għas-soċjetà Maltija inġenerali?
U dwar il-paga minima? Na­turalment, irridu niddiskutuha wkoll. Iżda rridu nistaqsu, min huma n-nies fuq il-paga minima? F’liema setturi tal-industrija jinsabu? Għaliex il-produttività hija tant baxxa f’dawn is-setturi? Il-paga mini­ma għandha tiġi rregolata skont sistema separata mill-COLA?
Ħafna mistoqsijiet, veru. Iżda kollha jistħoqqilhom twe­ġiba. Għax il-fqar ma jistgħux jistennew.

-orizzont : It-Tnejn, 16 ta’ April, 2012