Il-principji tal-kapitaliż mu u l-mod kif jaħdmu, inkluż is-sisien finanzjarji li fuqhom hija mibnija l-ekonomija tas-suq, tregħdu waħ da sew kawża tal-akbar kriżi finanzjarja li laqtet lid-dinja f’dawn l-aħħar snin. B’riżul tat ta’ dan wieħed seta’ jaħ seb li l-pendlu politiku f’ħaf na pajjiżi kien se jxaqleb lejn ix-Xellug.

L-istorja, però turina li għall-kuntrarju dan ma seħħx. Jekk immorru lura lejn is-snin 30, wara l-falliment ta’ Wall Street, in-nies marru aktar lejn il-Lemin, ħaf na drabi l-Lemin Estrem. Riedu jagħlqu l-bokkaporti u fil-biża’ li qabdithom u l-pa niku riżultanti, riedu jfendu għal rashom. In-nies nqabdet f’dilemma. Ma tafx x’se tagħmel, “niġġieldu jew ma niġġildux”?

F’sitwazzjoni bħal din in-nies kienet imbuttata lejn grup pi estremi msejsin fuq twemmin populista bbażat fi preġudizzju razz jali u intolleranti u jappella għall-kotra beżgħana.

L-ironija hi li l-ħtija ma tit poġġiex fuq spallejn min ikun ħoloq il-kriżi imma fuq id-dgħajjef. Riċessjoni ġene ral ment iġġib magħha żieda fil-qgħad filwaqt li tbaxxi l-livell tal-għajxien. Dawk mil qu tin jaraw f’min se jwaħħlu għas-sitwazzjoni.

Ikunu mħass bin, imbeżż għin li xi ħadd se joħdilhom xogħolhom. Il-gruppi f’mino ran za jkunu fil-mira ta’ dawn is-suspetti.

Dan iwassal għal għatx biex tinstab soluzzjoni ta’ malajr. Il-politika estremista, li titfa’ t-tort għall-problemi fuq il-minoranzi tas-soċjetà, tipproġetta lilha nnifisha bħa la s-soluzzjoni ta’ malajr li għaliha jkun hemm l-għatx. Tagħmel dan anke jekk l-istorja turina li politika bħal din twassal għal kunflitti mdemmijin u ġenoċidji. Il-minoranza li titgħabba bil-ħtija tal-problemi tas-soċjetà tista’ tkun fuq bażi ta’ kulur jew ta’ twemmin reliġ już.

Riċentement fl-Ewropa raj na żieda perikoluża fl-appoġġ lill-partiti politiċi tal-Lemin Estrem. Rajna jkunu eletti bħala Membri Parlamentari Ew ropej persuni ta’ twemmin faxxista. Sar dan f’firxa ta’ pajjiżi, l-Ingilterra, Franza, l-Italja, l-Awstrija, l-Ungerija u l-Bulgarija. L-istess qiegħed jiġri f’Parlamenti Nazzjonali f’ħafna mill-paj jiżi membri tal-Unjoni Ewropea (UE). L-Iżvezja hija l-aħ ħar eżempju ta’ din l-esperjenza. Għalkemm fl-Ewropa l-ebda partit politiku ta’ din l-ideoloġija ma spiċċa li jkun l-akbar partit fil-Gvern jew qrib li jkun hekk, iż-żieda fl-appoġġ hija ta’ tħassib.

Il-Grupp tas-Soċjalisti u d-Demokratiċi (S&D) fil-Parlament Ewropew qegħdin nie ħ du din is-sitwazzjoni bl-akbar serjetà. L-S&D waqqaf “working group”, li minnu jien nifforma parti, biex jaħ dem fuq l-estremiżmu politiku, in-nazzjonaliżmu u x-xenofobja. Qegħdin inħarsu lejn it-tendenzi politiċi f’paj jiżi differenti tal-UE u qegħdin niżviluppaw ħidma biex ikun miġġieled dan l-estremiż mu. Irridu noqogħdu attenti ħafna. Għadna kemm rajna saħansitra mexxejja fl-UE jfittxu u jindikaw pajjiż partikolari bħala l-ħaruf tas-sagrifiċċju għal xi problemi f’pajjiżhom jew fiż-żona li jappartjenu.

Lanqas ma nistgħu ngħidu li din hija xi ħaġa kompletament estranja għal pajjiżna. Veru li l-estremisti politiċi la rebħu siġġijiet fil-Parlament Nazzjonali u lanqas fil-Parlament Ewropej. Imma veru wkoll li l-Partit Imperium Europa ta’ Norman Lowell f’temp ta’ ħames snin, bejn is-sena 2004 u s-sena 2009 irdoppja l-appoġġ u kiseb 3,559 vot fl-aħħar Elezzjoni għall-Parlament Ewropew. Dan huwa stat ta’ fatt li ma jistax, ikun injorat.

It-tħassib tan-nies qiegħed hemm u għandna nagħtuh attenzjoni. Imma fl-istess ħin m’għandniex nagħmlu minn pajjiżna, jew mill-UE, fortizza. M’għandniex indaw ru lilna nfusna, jew lill-UE, bis-swar u ningħalqu għall-kenn tagħhom. M’għandniex niżolaw lilna nfusna mill-bqi ja tad-dinja. Id-dritt taċ-ċittadini tral-UE li jmorru minn pajjiż għall-ieħor tal-UE, an ke biex jaħdmu, huwa ta’ be nefiċċju ekonomiku u soċjali. Jekk inżommu lura minn dan ikun katastrofiku għal-livelli tal-għajxien tagħna.

Irridu nirrikonoxxu li t-tweġiba għal riċessjoni u t-taqlib soċjali u ekonomiku li ġġib magħha m’għandhiex tkun in-nazzjonaliżmu imma l-internazzjonaliżmu.

L-av van zi teknoloġiċi, speċ jalment fejn jidħol vjaġ ġar u komunikazzjoni, tejbu l-kwalità tal-ħajja u ressqu lill-pajjiżi aktar lejn xulxin. Imma dan m’għandux iċekken is-sens ta’ komunità u dak li jappartjeni għaliha.

Is-saħħa tad-demokrazija tagħna, tal-ekonomija tagħna u tas-soċjetà tagħna, tinsab fid-diversità u t-tolleranza tagħha għal dak li popli oħrajn għandhom differenti minna. Dawn huma l-prin ċipji fundamentali li fuqhom inbniet l-UE. Dawn huma l-prinċipji li bihom trid tgħix l-UE. Is-seklu l-ieħor tfarrak bl-estremiżmu li rriżulta mit-tifrik kawżat mill-Ewwel Gwer ra Dinjija u mbagħad bil-kollass ta’ Wall Street.

Ilkoll flimkien, b’mod kollettiv, għandna nassiguraw li dan is-seklu ma jaqbadx l-is tess triq distruttiva.

www.l-orizzont.com – It-Tnejn, 11 ta’ Ottubru, 2010