Il-leave tal-maternità Direttiva tal-Unjoni Ewropea (UE) li tinsab fis-seħħ bħalissa tispeċifika li l-leave tal-maternità huwa ta’ 14-il ġimgħa. F’nofs il-ġimgħa li għaddiet, fi Strasburgu, il-Parlament Ewropew (PE) approva rapport imħejji mill-Ewroparlamentari Soċjalista Portugiża Edite Estrela, li qed jipproponi li l-ammont ta’ leave tal-maternità jiżdied minn 14-il ġimgħa għal 20 ġimgħa filwaqt li jkun introdott leave paternali ta’ ġimagħtejn. Kemm jien, kif ukoll l-maġġoranza tal-MPE preżenti vvotajna favur ir-rapport. Sadanittant l-approvazzjoni tal-PE ma tfissirx li dak approvat se jsir direttiva tal-UE għada. Trid issir diskussjoni fil-Kunsill tal-Ministri, proċess li jieħu tul ta’ żmien li matulu jista’ jinbidel il-pakkett miftiehem.
Ma jistax jingħad li r-Rapport Estrela ma kienx u m’għadux kontroversjali ħafna. Rapport li ilu jkun dibattut f’diversi stadji. Sarulu ħafna emendi. Kien fih ħafna dettalji li setgħu urtaw lil ċerti pajjiżi. Dan minħabba l-fatt li fl-UE m’hemmx uniformità f’dak li hu terminu ta’ żmien ta’ leave tal-maternità. Hemm ħafna ħaddiema f’pajjiżi li bħalissa jgawdu minn leave ferm itwal minn dak propost u kienu qegħdin jibżgħu li jitnaqqsulhom.
Għalkemm Malta qiegħda tagħti l-minimu, 14-il ġimgħa, hemm min jagħti anke sentejn. Hemm min jagħti paga sħiħa tul dan il-leave, u hemm min jagħti 75% tal-paga. Hemm imbagħad min, bħall-Ingilterra, li tagħti sena leave żejda, jiġifieri ’l fuq mill-minimu, li tiegħu l-mara ma titħallasx. Dan ifisser li r-Rapport Estrela approvat mill-PE jista’ jkollu im patti differenti fuq il-pajjiżi membri.
Malta kif tinkwadra f’dan ix-xenarju? Il-fatturi li jikkonċernaw lil pajjiżna huma tnejn. L-ewwel fattur innegabbli hu li l-leave tal-maternità f’pajjiżna huwa l-iqsar fost il-pajjiżi kollha tal-UE. Anke Ċipru, li fil-passat kien simili għalina, bhalissa qed jagħti 18-il ġimgħa. Pajjiżi ohrajn hemm min jagħti sitt xhur, sena u anke sentejn. Mela min isemmi it-telf tal-kompetittività jew ma jafx x’inhu jgħid jew irid li pajjiżna jirbaħ biss l-kompetittività billi joffri kundizzjonijiet tax-xogħol lill-ħaddiema li jkollhom tarbija, agħar mill-ġirien tagħna fl-Unjoni Ewropea.
It-tieni fattur li jissemma huwa l-piż finanz jarju. Hawnhekk għandna nistaqsu, piż fuq min? Fuq min iħaddem in-nisa żgħażagħ, fuq il-klassi kollha li tħaddem, fuq in-nisa żgħażagħ li qegħdin ifittxu x-xogħol, fuq l-ekonomija tal-pajjiż? Jiena nippreferi nitkellem fuq impat ti u nħalli r-raġuni tgħidli waħedha jekk l-impatt nett hux piz zejjed jew investiment għaqli.
Min iħaddem jaf li meta jixtri xi biċċa makkinarju, tiswa kemm tiswa, ma tisimgħux jeqred li hi piż. Għax jekk tirrendilu, din troddlu lura qligħ li ġġib lura dak li jkun nefaq u aktar. Bl-istess mod, l-ekonomista ma jistax jaqbel li l-flus li jintefqu biex jingħataw f’leave itwal lin-nisa li jwelldu jew jaddottaw tarbija huma piż, għax jaf li fis-sitwazzjoni ta’ pajjiżna dan se jirrendilna gwadann kbir.
Kemm nisimgħu l-għaqdiet ta’ min iħaddem issemmu ta’ spiss il-piżijiet li jagħmlilhom il-Gvern, dawk imsejħin ‘government induced costs’. Qatt għamlu studju biex jaraw minn fejn joriġinaw tassew? Jafu li dawn mhuma xejn ħlief taxxi. Jafu li l-Gvern ta’ pajjiżna għandu l-iżgħar ‘tax base’ fl-Unjoni Ewropea dovut għall-fatt li minflok għandna xi 220,000 ħaddiem jaħdmu, għandna biss xi 150,000. Dawn it-talin, inklużi l-kumpaniji nnifishom, iridu ilaħħqu ma’ kull spiża tal-Gvern, għas-sistema tas-saħħa, tal-edukazzjoni, pensjonijiet u spejjeż oħrajn. U l-fattur ewlieni hu li l-mara Maltija mhix imħajra biżżejjed b’kundizzjonijiet diċenti li toħroġ taħdem fl-istess ħin li trabbi familja. Hi kumbinazzjoni li f’Malta l-pajjiż ma jagħtix leave tal-maternità daqs pajjiżi oħrajn fl-UE fejn in-nisa joħorġu jaħdmu ferm aktar?
Illum m’iniex se nirrepeti l-konklużjonijiet kollha li ħarġu minn studji tal-OECD, il-Bank Ċentrali Ewropew u oħrajn madwar id-dinja fuq dan il-fatt. Insemmi biss li l-istudju tal-Bank Ċentrali Ewropew fi 12-il pajjiż membru tal-UE fuq medda ta’ 20 sena fost nisa li l-età tagħhom tvarja bejn 25 u 54 sena, wera li żieda fil-leave tal-maternità taħt is-36 ġimgħa ssarrfet f’żieda fil-perċentwali ta’ nisa jaħdmu.
Il-konklużjoni unika u siewja għal pajjiżna hi li skema li ttawwal il-leave tal-maternità hija investiment li jirrendi sew. Jiddispjaċini ħafna li l-għaqdiet ta’ min iħaddem qegħdin jirrifjutaw li jirrikonoxxu ċans bħal dan li Malta tinqala’ minn fejn hi ekonomikament. Mela allura min iħaddem qiegħed jivvinta l-piż li qed jara se jaqa’ fuqu? Dan żgur li le. Daqs kemm wieħed li jfarrak l-karozza tiegħu u ma jkunx assikurat, ma jkollux rasu maqtugħa bl-inkwiet! U bir-raġun! Però s-soluzzjoni mhix li ma jsuqx karozza iżjed, iżda li darb’oħra jassikura ruħu.
Li l-piż finanzjarju ta’ dan il-benefiċċju jinġarr kollu kemm hu minn min iħaddem in-nisa li jwelldu jew jaddottaw mhux biss huwa ħażin, u jmur kontra kull prinċipju tal-assikurazzjoni, imma tali sitwazzjoni qiegħda twassal biex issir diskriminazzjoni fil-konfront tal-mara.
Kemm hija kbira din il-problema? Ma nafux, għax ma teżisti ebda statistika f’Malta dwar kemm nisa jaħdmu joħorġu bil-leave tal-maternità kull sena. Ma nafux kemm idumu effettivament bil-leave u kemm jirċievu salarju tul dan l-istess leave. Wieħed jista’ biss jagħmel stima. U ladarba l-Gvern lanqas biss jiġbor tali statistika aħ seb u ara kemm għandu mħejji xi studju dwar implikazzjonijiet soċjali u ekonomiċi li jista’ jfisser il-leave tal-maternità u paternità.
Jiena nibqa’ nsejjaħ stramb il-fatt li filwaqt li riskji finanzjarji relatati ma’ pensjonijiet, leave għal waqt il-mard, servizzi ta’ saħħa, huma mifruxin fuq il-popolazzjoni kollha li taħdem permezz ta’ diversi skemi ta’ assikurazzjoni, ma teżisti ebda skema f’Malta li tiffinanzja r-riskju, jew il-probabbiltà li mara li taħdem ikollha tarbija.
Jekk xejn l-għaqdiet ta’ min iħaddem għandhom minnufih jikkonvinċu lill-Gvern biex għall-ispiża kurrenti ta’ 14-il ġimgħa leave tal-maternità joħolqu skema jew fond li għalih għandu jikkontribwixxi kull min iħaddem. Jekk il-piż preżenti jinfirex fuq kulħadd, la min iħaddem in-nisa żgħażagħ u lanqas in-nisa infushom ma jibqgħu jiġu ddiskriminati għax ikun il-fond li jħallas lill-ħaddiema ommijiet meta jittieħed il-leave. Fl-istess ħin min iħaddem jiffranka l-ħlas ta’ paga li tista’ tintuża biex titħaddem persuna oħra temporanjament.
Naħseb li ż-żmien tal-istqarrijiet għadda. Wasal iż-żmien biex sakemm toħroġ id-direttiva jsiru l-istudji neċessarji biex tingabar l-informazzjoni mehtiega u nduru mal-mejda biex naraw kif din l-opportunità għal pajjiżna nid ħlu għaliha bil-ħsieb u bil-għaqal u bi ftehim bejn l-imsieħba soċjali kollha ta’ pajjiżna.